Αναδίπλωση Νο 2

Αγαπητό Ημερολόγιο,

όταν ο γραφιάς δεν έχει τίποτα να γράψει, περνά την ώρα του νοικοκυρεύοντας τα αναρίθμητα σημειωματάκια των περιθωρίων ή ξεσκονίζοντας τα ράφια του βιβλίο το βιβλίο. Μπορεί τούτο να μη μοιάζει διόλου σε δημιουργία, είναι ωστόσο (μάλλον, ορθότερα, είναι κάπου-κάπου αλλά όχι πάντα) ένας προθάλαμος δημιουργίας, μια ηλεκτρισμένη ανάσα λίγο πριν, ένα ανασκούμπωμα να πούμε κατά της μαγειρίας, όπου με το τελευταίο νοείται εδώ το αστείρευτο τραπέζι της ανθρώπινης νόησης. Όρεξη να 'χει κανείς να μασουλάει Δέσποτα. Με αυτά, κατά νου, και μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο των πρόσφατων επαναπροσδιορισμών (Ημερολόγιο, θα σου μιλήσω γι' αυτά σε ξεχωριστή ανάρτηση, σύντομα) έλαβα την απόφαση να καταργήσω το αδελφό ιστολόγιο «Μια στο Παιδί και μια στο Πέταλο», απορροφώντας το σιγά-σιγά εδώ. Αμαρτία να κάθομαι να τα λέω 'κει χάμου μοναχός μου, καλό Ημερολόγιο, όταν μπορώ να τα μοιράζομαι όλα εδώ με το γλυκό μου φίλο. Γιατί δεν ήταν ποτέ ξέχωρη η παιδαγωγική πλευρά της ενασχόλησης, όλων εμάς που καθηγητέψαμε και μαθητέψαμε για τόσα χρόνια, από τη διδακτική. Ετούτη η διαίρεση, που είχα επιχειρήσει, ήταν σε κάποιο βαθμό τεχνητή κι εκβιασμένη, παρά ειλικρινής κι αυθόρμητη. Γέννημα θρέμμα κι αυτή μιας πληθωριστικής περιόδου, η οποία παρήγαγε βέβαια ένα σωρό παιδιά, τα περισσότερα από τα οποία ωστόσο -όπως κάθε πολύτεκνος που σέβεται τον εαυτό του- ελάχιστα κι ελάχιστα θήλασαν από γονεϊκή αγάπη. Ώστε, λοιπόν, θ' αρχίσω σταδιακά να μεταφέρω όλες τις αναρτήσεις που είχαν κάποια σημασία, εδώ, μία προς μία, ώσπου ν' αδειάσει παντελώς εκείνο το οικόπαιδο. Κι έπειτα θα κάνω μια με το ποντίκι μου και θα το ξενοικιάσω δια παντός, όπως κάθε ονειροπαρμένος αστούλης που νομίζει πως τώρα να, θα κλείσει επιτέλους τα χοντρά λογιστικά βιβλία και θα βγάλει εισητήρια για το Μαδράς, τη Σιγκαπούρ, τ' Αλγέρι και το Σφαξ. Τεσπά. Σ' αποχαιρετώ εδώ μ' εκείνο το συμπαθητικό (μα λίγο βαρετό στην εποχή ή την ηλικία μας, που 'ναι τα πάντα χιλιοειπωμένα) απόσπασμα του Κροπότκιν, το οποίο να πω την αλήθεια δε θυμάμαι από πού το μάζεψα -αν δηλαδή το αντέγραψα ο ίδιος από κάποιο βιβλίο μου ή το ξεπατίκωσα από κάποια γωνιά του διαδικτύου (κάτι που το καθιστά και λίγο αναξιόπιστο). Θα το κοιτάξω αργότερα. Προς το παρόν, Ημερολόγιο σε χαιρετώ. Τα ξαναλέμε σύντομα...

* * *

Προς τους Δασκάλους

Τι να πω, επίσης, στο δάσκαλο, όχι στον άνθρωπο εκείνο που θεωρεί το επάγγελμά του βαρετό, αλλά σε αυτόν ο οποίος, όταν περιβάλλεται από μια χαρούμενη παρέα νέων, αισθάνεται αγαλλίαση από τα εύθυμα πρόσωπα και το χαριτωμένο τους χαμόγελο. Σ’ εκείνους που προσπαθεί να φυτέψει στο μικρό τους κεφάλι τις ιδέες εκείνες του ανθρωπισμού που και ο ίδιος αγάπησε όταν ήταν νέος.

Συχνά σε βλέπω λυπημένο και ξέρω τι είναι εκείνο που σε κάνει να κατσουφιάζεις. Σήμερα ο πιο αγαπημένος σου μαθητής που, αλήθεια, δεν είναι και πολύ καλός στα Λατινικά, αλλά που, παρ’ όλα αυτά, διαθέτει μια θαυμάσια καρδιά, διηγούνταν με ενθουσιασμό την ιστορία του Γουλιέλμου Τέλλου. Τα μάτια του βούρκωσαν, φαινόταν σαν να ήθελα να μαχαιρώσει όλους τους τυράννους που υπήρξαν ποτέ. Απέδωσε με τέτοιο πάθος τους φλογερούς στίχους του Σίλερ:

« Μπροστά στο σκλάβο όταν σπάζει τα δεσμά του και όχι μπροστά στον ελεύθερο να τρέμεις ».

Αλλά όταν γύρισε σπίτι του, οι γονείς του και ο θείος του τον κατσάδιασαν άγρια για την έλλειψη σεβασμού που επέδειξε απέναντι στον υπουργό ή τον τοπικό χωροφύλακα. Τον έψελναν επί ώρες, μιλώντας του για «σύνεση, σεβασμό απέναντι στην εξουσία, υποταγή στους καλυτέρους του», ώσπου άφησε παράμερα το Σίλερ για να μελετήσει την τέχνη με την οποία θα προοδεύσει ο κόσμος.

Κι έπειτα, χθες ακόμα έμαθες ότι οι καλύτεροι μαθητές σου έχουν πάρει τον κακό δρόμο. Ο ένας δεν κάνει τίποτε άλλο από το ονειρεύεται τα γαλόνια του αξιωματικού, ο άλλος μαζί με το αφεντικό του κλέβει τον τιποτένιο μισθό των εργατών και εσύ, που έτρεφες τόσες ελπίδες γι’ αυτούς τους νέους, συλλογιέσαι τώρα τη θλιβερή αντίφαση που υπάρχει ανάμεσα στη ζωή σου και στο ιδανικό σου.

Ακόμα συλλογίζεσαι αυτή την αντίφαση, αλλά προμαντεύω ότι το πολύ σε δύο χρόνια, αφού θα έχεις υποστεί τη μια απογοήτευση μετά την άλλη, θα βάλεις τους αγαπημένους σου συγγραφείς στο ράφι και θα καταλήξεις να πεις ότι ο Τέλλος ήταν αληθινά ένας πολύ τίμιος άνθρωπος, αλλά πέρα από αυτό τίποτε άλλο: ότι η ποίηση αποτελεί μια πρώτης τάξεως απασχόληση για τις ώρες της ανάπαυσης, ιδιαίτερα όταν ένας άνθρωπος διδάσκει τη μέθοδο των τριών όλη την ημέρα, αλλά, παρ’ όλα αυτά, οι ποιητές αεροβατούν πάντα και οι στίχοι τους δεν έχουν καμία σχέση με τη σημερινή ζωή ούτε με την επόμενη επίσκεψη του σχολικού επιθεωρητή.

Ή, από την άλλη μεριά, τα όνειρα της νιότης σου θα γίνουν οι ακλόνητες πεποιθήσεις της ώριμης ηλικίας σου. Θα θέλεις να υπάρχει μια πλατιά, ανθρώπινη εκπαίδευση για όλους, μέσα στο σχολείο και έξω από αυτό και βλέποντας ότι αυτό είναι αδύνατο μέσα στις συνθήκες που επικρατούν, θα χτυπήσεις τα ίδια ακριβώς τα θεμέλια της αστικής κοινωνίας.

Τότε, διωγμένος καθώς θα είσαι από το Υπουργείο Παιδείας, θα εγκαταλείψεις το σχολείο σου και, προσχωρώντας στο στρατόπεδό μας, θα γίνεις ένας από μας. Θα πεις σε ανθρώπους, που είναι μεγαλύτεροι από σένα αλλά που έχουν πετύχει λιγότερα στη ζωή τους, πόσο δελεαστική είναι η γνώση, πώς όφειλε να είναι η ανθρωπότητα, αλλά και τι θα μπορούσαμε να είμαστε. Θα έρθεις και θα εργαστείς με τους επαναστάτες για τον ολοκληρωτικό μετασχηματισμό του επικρατούντος συστήματος. Θα αγωνιστείς δίπλα μας, για να πετύχουμε την αληθινή ισότητα, αδελφότητα και την ατελείωτη ελευθερία για όλο τον κόσμο.

Peter Kropotkin